NADCAP Hizalama Standartlarına göre Çekme Testi

NADCAP, Ulusal Hava-Uzay Savunma Anlaşmacıları Akreditasyon Programı’nın kısaltmasıdır. “Hava-uzay ve otomotiv endüstrisinde sürekli gelişim sağlanmasını ve ayrıca özel prosesler ve ürünler için uygun maliyetli fikir birliğine varılmış girişimleri yönetmek üzere tasarlanmış büyük şirketlerin dünya çapında önde gelen ortak programı” olarak tanımlanabilmektedir. NADCAP, mekanik testlere uygulandığında, kendi başına bir standart olmamakla birlikte NADCAP’ a uyumlu hava-uzay tedarikçi olabilmek için geçilmesi zorunlu olan hesap kontrol listesidir. Mekanik testlere uygulanmakta olan, metalik malzemeler için AC7101 ve metalik olmayan malzemeler için AC7122 olmak üzere iki ana hesap kontrol listesi mevcuttur. Bu kontrol listelerinin her biri sayfalarca uzunlukta olmasına rağmen, mekanik test laboratuarlarının ilgilenmesi gereken ana noktalar hizalama ve kabul edilebilir değerlere sahip eğilmedir.

Metallerin statik testleri için maksimum kabul edilebilir eğilme değeri % 10 (gevrek olmayan malzemeler, kırılma uzaması < %5)="" ve="" %8="" (gevrek="" malzemeler,="" kırılma="" uzaması=""> %5) olarak belirtilmektedir. Kompozitler için maksimum kabul edilebilir eğme değeri ise %8’dir.

Eğilme uzama yüzdesi, ASTM E1012 standardına göre hesaplanmakta olup, “ortalama gerinim (çevresel düzendeki gerinim ölçütünün 3 ya da 4 katı) ve kurulmuş olan herhangi gösterge birimi arasındaki yük altındaki mevcut olan eksenel gerinim farkın ortalama gerinim değeriyle bölünüp, yüz ile çarpılmasından elde edilen sonuç” olarak tanımlanmaktadır.  Ayrıca, eğilmenin esas testlere anlamlı gelecek şekilde ölçüldüğünden emin olunması amacıyla, uzamaya ayarlanmış numunelerin test edilecek olanları temsil etmesi zorunlu olup, çekme testlerinde kullanılacak esas yük değeri kullanılmaktadır.  Esas testlerde kullanılacak olan çenelerin çıkartılması uygun değildir. Tüm bu belirtilmiş nedenlerden dolayı, arzu edilen eğilme gerekliliklerine ulaşılması durumu zorlu olabilmektedir. Sadece en rijit, hassas ve kalite kapsamındaki mekanik test sistemleri, NADCAP eğilme gerekliliklerini tekrarlı şekilde karşılayabilmektedir.

NADCAP içeriğine göre düzgün hizalama doğrulamasının gerçekleştirilmesi, aşağıda belirtilmiş olan ölçüm prosedürlerini içermektedir:

• Test edilecek numuneyi temsil eden hizalama “hücre”sinin (uzamaya-ayarlanmış numune) oluşturulması
• Çekme testinde kullanılacak esas çenelere, hücrenin yerleştirilmesi
• Yük uygulanması (NADCAP tarafından tanımlanmış olan) ve eğilme değerinin ölçülmesi
• Hücrenin çıkartılması ve ters pozisyonda tekrar yerleştirilmesi (dikey eksen boyunca 180 derece çevrilmiş konum)
• Deney yük değerinin uygulanması ve eğilme değerinin ölçülmesi
• Hücrenin çıkartılması ve ters çevrilmiş konumda tekrar yerleştirilmesi (yatay eksen boyunca 180 derece çevrilmiş konum)
• Deney yük değerinin uygulanması ve eğilme değerinin ölçülmesi
• En sonunda, hücrenin çıkartılması ve tekrar yerleştirilmesi, ters çevrilmesi, bu sefer  zıt yönde de ters çevrilmesi
• Sonuç olarak, eğilme gerilmelerinin hiç birinin kabul edilebilir değerleri aşmaması gerekmektedir.

Eğilme gerilmelerinin herhangi birinin limiti geçmesi durumunda,  yük dizgisinin ayarlanması ve prosesin tekrarlanması gereklidir. Bahsedilen durum, yük dizgisinin gevşeme/diş açma/tekrar sıkılma kademeleri, pullama ya da diğer mekanik deneme yollarıyla manüel olarak yapılabilmektedir. Alternatif olarak Instron, yük hücresi ve cihaz çaprazkafası arasına uyan, sistemin yük altında açısal ve eksenel hizalamasının ayarlanmasını sağlayan “AlignPro” kitini önermektedir. Minimum eğilmesinin elde edilebilmesi açısından, kesin zaman ayarının sağlanması için uzama ölçer çıktıları gözlenmektedir. Elektromekanik ya da Servohidrolik sistemlere uyumlu olan AlignPro kiti, NADCAP için gereklilikleri karşılamak isteyen her laboratuar için önerilmektedir.