ISO 11443 Ekstrüde Genleşmesi

Özellikle polimer ekstrüzyonunda, plastiklerin prosesi sırasında, ürünün belirlenen geometriye getirilmesinde malzemenin kalıp boyunca uyguladığı kuvvetten ötürü meydana gelen, ekstrüde genleşmesi olarak da bilinen, kalıp genleşmesi alışılmış bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Makromoleküler sistemlerin büzülme ve genleşme olasılığı nedeniyle bu durum, tamamen polimerin esneklik özelliği ile ilgilidir: Makromoleküller, rastgele şekilde kılcal kalıba girmesiyle birlikte bir büzülmeye uğramakta, kılcallar içerisinde kısmen rahatlama gerçekleştikten sonra, kılcalların sınırlayıcı etkisi sona erdiğinde ise, kalıptan çıkarılmaktadır. Genleşme; özellikle poliolefinler (polietilen, polipropilen) ya da çok düşük poliamidler ve polikarbonatlar (polyesterler) üzerinde çok etkili olabilmektedir. Genleşme etkisi, bazı polimer proseslerinde kritik öneme sahiptir; özellikle savurma dökümde yetersiz ya da aşırı genleşme, işleyiş problemlerine ve nihai ürün hatalarına neden olabilmektedir. ISO 11443 standardı; kılcal reometrelerin, parçaları boyunca meydana gelen kalıp genleşmesinin ölçümü için bir yöntem belirtmektedir.

Kalıp genleşmesi testi için; kalsiyum karbonat ile dolgulandırılmış  LLDPE numunesinin test edilmesinde, kılcal reometrenin  Kalıp Genleşme Test Parçasının kullanımını tavsiye etmekteyiz. Ölçüm; kılcal kalıp altına yerleştirilen bir lazer sistemi kullanılarak yapılmakta olup, bu sistem ekstrüzyona tabi tutulan malzemenin çapını ölçmektedir. Kopma oranları arttığında, kalıp genleşme verileri kontrol edilmektedir. Proses kopma oranında iken, çapın %25 oranında artmış olduğunu ifade etmektedir. Çeşitli sıcaklıklarda ve farklı kılcal kalıplarla (elastikiyeti etkileyen ana parametreler) kalıp genleşmesi ölçülürken, belirlenen nihai ürün şeklini elde etmek için en uygun proses koşulları önerilmektedir.